In dit soort discussies botsen rationele argumenten met morele standaarden. Commissarissen wijzen op vraag en aanbod van topbestuurders. Veel beleggers halen hun schouders op zolang het aandeel stijgt en ze dividend ontvangen, maar vinden iedere euro beloning te veel zodra rendementen uitblijven. Maatschappelijk neemt daarentegen het ongenoegen tegen hoge beloningen ontegenzeggelijk toe. Daarbij wordt gewezen op een toenemende ongelijkheid, tussen bijvoorbeeld het salaris van de bestuursvoorzitter en de receptioniste.

De echte grootverdieners moeten het niet hebben van hun basissalaris, maar lopen binnen dankzij bonussen. Zeker in de Verenigde Staten kunnen die een veelvoud bedragen van de vaste beloning. Veel (Amerikaanse) beleggers vinden het prima zolang hun belangen – rendement – parallel lopen met die van de bestuurder.

Kritiek is er niet alleen op de hoogte van beloningen, maar ook op de criteria die gelden voor de toekenning van bonussen. Terwijl in het verleden aandeelhoudersrendement en/of bedrijfseconomische elementen bepalend waren, komen nu ook “zachte” criteria naar voren. Denk aan duurzaamheid, diversiteit, tevredenheid van klanten en werknemers, of allerlei “strategische factoren”. Ondernemingen richten zich dan met een holistische langetermijnblik op vele “stakeholders”, in plaats van eendimensionaal op aandeelhouders.

Dat hoeft niet slecht uit te pakken voor aandeelhouders(rendement), hoewel veel beleggers hun bedenkingen zullen hebben. Waar ik in ieder geval zeker sceptisch over ben, is dat steeds meer ondernemingen bonussen toekennen, terwijl er in economische zin geen waarde wordt gecreëerd. Prima om duurzaamheidsprestaties een belangrijke plek te geven bij de toekenning van bonussen, maar toch niet in plaats van rendementen?

Het is niet of/of, maar en/en. Een bonus mag pas aan de orde zijn als de bestuurder aan zowel de financiële als de zachte criteria heeft voldaan. Daar is niets controversieels aan.

Errol Keyner is adjunct-directeur van de VEB